Co to jest?
Jest to niewielki zabieg polegający na wszyciu pod skórę klatki piersiowej niewielkiego urządzenia będącego elektrycznym rozrusznikiem serca. Rozrusznik (stymulator) łączy się z sercem za pomocą 1 lub 2 przewodów nazywanych elektrodami, które wprowadza się do serca przez żyłę. Jest to urządzenie zasilane przez baterię, której trwałość wynosi średnio od 5 do 15 lat. Istnieje wiele typów tego urządzenia przystosowanych do różnych potrzeb zależnie od rodzaju schorzenia. Stymulatory serca wszczepia się chorym ze zbyt wolną pracą serca (bloki serca, bradykardia, choroba węzła zatokowego, intensywne leczenie szybkich arytmii serca).
Kwalifikacja i przygotowanie do zabiegu
* Do tego zabiegu powinien pacjenta zakwalifikować lekarz kardiolog.
* Kwalifikowane są dwie grupy chorych:
1. chorzy przebywający w szpitalu ze wskazań nagłych,
2. chorzy “ambulatoryjni” – zapobiegawczo w celu uniknięcia powstania nagłego zwolnienia pracy serca.
* Należy wykonać: EKG, EKG metodą Holtera, czasami test wysiłkowy w celu dobrania właściwego stymulatora.
Przygotowanie do planowego zabiegu
* Przed każdym badaniem inwazyjnym i zabiegiem, z wyjątkiem sytuacji ratujących życie, warto wykonać szczepienie przeciwko WZW B (żółtaczka zakaźna). Warto się szczepić, nawet jeśli się nie choruje. Jest to szczególnie ważne w przypadku niespodziewanego zabiegu bądź badania inwazyjnego. Nie trzeba wtedy czekać wymaganych sześciu tygodni na skuteczność szczepienia.
* Należy oznaczyć grupę krwi i wykonać podstawowe badania: morfologię krwi, badanie ogólne moczu, RTG klatki piersiowej
* Wskazane jest odstawienie leków przeciwkrzepliwych po konsultacji z lekarzem.
* W dniu zabiegu chory jest przygotowywany w szpitalu.
Przebieg zabiegu wszczepienia stymulatora serca
Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym na sali zabiegowej pod kontrolą prześwietlenia RTG. Rozpoczyna się przecięciem skóry klatki piersiowej (najczęściej po stronie lewej). Następnie wytwarza się pod skórą “kieszonkę”, w której znajdzie się stymulator. Kolejnym etapem jest umocowanie 1 lub 2 elektrod w sercu, które następnie łączy się ze stymulatorem. Po właściwym zaprogramowaniu i sprawdzeniu układu stymulującego zaszywa się go pod skórą. Zabieg trwa od 30 minut do kilku godzin. Po wszczepieniu stymulatora pacjent może chodzić i jeść.
Powikłania zabiegu
Jest to niewielki zabieg, obarczony minimalnym ryzykiem. Możliwe są jednak powikłania, do których zaliczamy: krwawienie, zakażenie rany operacyjnej, odma opłucnowa (“spadnięcie” płuca), ale łatwo poddają się leczeniu.
Kontrola po zabiegu
* Z reguły na drugi dzień po zabiegu wykonuje się RTG klatki piersiowej.
* Zdjęcie szwów następuje po około 7 dniach.
* Każdy chory ze stymulatorem serca powinien pozostawać pod specjalistyczną kontrolą kardiologiczną, aby wychwycić ewentualne niewłaściwe działanie urządzenia oraz wyczerpywanie się baterii. Wówczas wszczepia się nowy stymulator w miejsce zużytego
* Jeśli dolegliwości się nasilają lub pojawiają się na nowo, należy natychmiast zgłosić się do lekarza.
* Wizyta kontrolna polega na rozmowie z lekarzem i wykonaniu EKG. Okresowo i w sytuacjach wątpliwych przeprowadza się kontrolę działania stymulatora specjalnym urządzeniem radiowym przykładanym do skóry nad stymulatorem.
Co robić gdy…
* dolegliwości pojawią się ponownie po wszczepieniu rozrusznika? Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, gdyż istnieje podejrzenie niewłaściwego działania lub uszkodzenia urządzenia.
* pojawiają się: gorączka, dreszcze, zaczerwienienie i bolesność w okolicy stymulatora? Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, gdyż istnieje podejrzenie powstania bakteryjnego zakażenia okolicy stymulatora.
* po wszczepieniu stymulatora samopoczucie pogarsza się? W przypadku wszczepienia modelu jednojamowego (VVI) tzn. z jedną elektrodą w komorze serca istnieje możliwość powstania “zespołu stymulatorowego”, który objawia się osłabieniem, omdleniami, bólami, zawrotami głowy, uczuciem pulsowania żył szyi itd. W takim przypadku należy dostosować program działania stymulatora lub zmienić model na dwujamowy (DDD).
* chcemy wyjechać na wycieczkę, wczasy? Należy zapytać lekarza czy nie jest to zbyt ryzykowne. Na pewno trzeba zaopatrzyć się w zapas leków. Należy też sprawdzić czy istnieje możliwość otrzymania pomocy lekarskiej w miejscu, do którego się udajemy. Warto mieć przy sobie telefon komórkowy.
O co pytać lekarza?
* O stan zaawansowania choroby. Warto wiedzieć jak duży wysiłek fizyczny oraz jaką pracę (prowadzenie samochodu, obsługa maszyn) można wykonywać w miarę bezpiecznie.
* O ewentualne badania dodatkowe: EKG, echokardiografię, EKG metodą Holtera.
* O ewentualne działania uboczne przepisywanych leków. Każdy lek może wywoływać różne uboczne działania. Należy poinformować lekarza o wszystkich swoich chorobach i dolegliwościach choćby wydawały się bez związku z chorobą serca. Przyjmowane leki mogą mieć zły wpływ na te stany.
* O stężenie cholesterolu, cukru oraz wartości ciśnienia tętniczego krwi. Są to czynniki ryzyka wymagające leczenia w razie podwyższonych wartości.
* O dietę. Bardzo ważne jest prawidłowe odżywianie się w celu utrzymania prawidłowych wartości cholesterolu, cukru, ciśnienia tętniczego krwi.
* O ewentualne leczenie uzależnienia od nikotyny. Dostępne są obecnie leki wspomagające rzucanie palenia
Co trzeba wiedzieć?
* Należy unikać silnych pół magnetycznych i elektrycznych. Nie wolno manipulować urządzeniami elektrycznymi, zwłaszcza radiowymi w pobliżu stymulatora serca. Pewne zabiegi medyczne mogą uszkodzić stymulator. Zaliczamy do nich: radioterapię, rezonans magnetyczny, niewłaściwie wykonaną kardiowersję elektryczną.
* Należy dostosować wysiłek fizyczny do swoich możliwości. Jego rodzaj i intensywność należy ustalić z lekarzem.
* Obecnie szczepienie przeciwko WZW B (żółtaczka zakaźna) przed zabiegami nie jest finansowane przez NFZ. Warto się jednak szczepić na własny koszt, nawet jeśli się nie choruje. Daje to zabezpieczenie w przypadku niespodziewanego zabiegu bądź badania inwazyjnego. Nie trzeba wtedy czekać wymaganych sześciu tygodni na skuteczność szczepienia.
* “Twoje życie w twoich rękach”. Lekarze wykonają zabieg, przepiszą leki i doradzą, ale tylko od współpracy chorego zależy powodzenie leczenia. Jeśli nie zaprzestanie on palenia papierosów, nadużywania alkoholu, nie zastosuje właściwej diety, nie podejmie odchudzania, nie będzie przyjmował właściwych leków i opuszczał wizyty kontrolne, to prawdopodobnie efekty leczenia będą kiepskie!