Co to jest?
Jest to zabieg polegający na poszerzaniu zwężonych lub udrażnianiu zamkniętych tętnic serca za pomocą specjalnych baloników. Jest on stosowany w leczeniu choroby niedokrwiennej serca. Najlepsze efekty uzyskuje się, gdy wykonuje się go u chorych z dławicą piersiową, aby zapobiec zawałowi serca. Zabiegi te przeprowadza się zarówno w świeżym zawale serca, jak i po jego wystąpieniu.
Stent jest to metalowa “sprężynka” używana przy niektórych angioplastykach w celu podtrzymania “zapadającej” się tętnicy. Po założeniu nie ma już możliwości usunięcia go. Zabieg wiąże się z kilkudniowym pobytem w szpitalu.
Kwalifikacja do zabiegu
* Do tego zabiegu powinien kwalifikować lekarz kardiolog po wcześniej wykonanej koronarografii
* Zabieg ten nie jest wykonywany u wszystkich osób ze stwierdzoną chorobą niedokrwienną serca
* Pacjenta kwalifikuje się do zabiegu na podstawie oceny zaawansowania zmian w tętnicach i ogólnego stanu zdrowia oraz możliwości technicznych
Przygotowanie do planowego zabiegu
* Obecnie szczepienie przeciwko WZW B (żółtaczka zakaźna) przed zabiegami nie jest finansowane przez kasy chorych. Warto się jednak szczepić na własny koszt, nawet jeśli się nie choruje. Daje to zabezpieczenie w przypadku niespodziewanego zabiegu bądź badania inwazyjnego. Nie trzeba wtedy czekać wymaganych sześciu tygodni na skuteczność szczepienia
* Należy oznaczyć grupę krwi i wykonać podstawowe badania: morfologię, badanie ogólne moczu, RTG klatki piersiowej
* Wszyscy chorzy, o ile nie ma przeciwwskazań, powinni co najmniej tydzień przed zabiegiem zacząć przyjmować aspirynę i ticlopidynę
* W dniu zabiegu należy być na czczo i mieć dokładnie wygolone obie pachwiny
Przebieg zabiegu
Zabieg wykonywany jest w sali zabiegowej pracowni hemodynamiki – bez znieczulenia ogólnego. Pacjent znajduje się w pozycji leżącej. Zabieg rozpoczyna się od wprowadzenia igły (po uprzednim znieczuleniu miejscowym) do tętnicy udowej lub ramiennej. Następnie metalową igłę zamienia się na plastikową – tzw. koszulkę naczyniową.
Przez koszulkę wprowadza się cienkie wężyki (tzw. cewniki) do tętnicy udowej przez aortę aż do właściwej tętnicy wieńcowej, która ma być poszerzana. Ich umiejscowienie kontroluje się przy pomocy prześwietlenia rentgenowskiego. Przez cewniki wprowadza się odpowiedni balonik i ustawia się go w zwężonym miejscu, a następnie pompuje się do niego płyn pod bardzo wysokim ciśnieniem, dochodzącym nawet do 20 atmosfer, przez jedną do kilku minut. Często należy nadmuchiwać balonik wielokrotnie.
W wielu sytuacjach wszczepia się tzw. stenty – specjalne metalowe sprężynki zapobiegające ,,zapadaniu” się tętnicy. Po poszerzeniu tętnicy efekt ocenia się za pomocą wstrzyknięcia kontrastu (koronarografia). Koszulkę pozostawia się przez kilka godzin po zabiegu (rzadko do następnego dnia) jako “wentyl bezpieczeństwa”, gdyż istnieje ryzyko zamknięcia się tętnicy wieńcowej krótko po zabiegu, a w takim przypadku zabieg należy natychmiast powtórzyć.
Po zabiegu przez 24 do 48 godzin obowiązuje leżenie płasko na plecach, aby nakłuta tętnica (w pachwinie) mogła się zagoić (nie dotyczy to chorych, u których zabieg wykonywano przez tętnicę ramienną – “z ręki”). Zabieg trwa od 30minut do 2 godzin w przypadkach trudniejszych. Po zabiegu przez około tydzień należy oszczędzać nakłutą nogę tzn. nie wykonywać forsownych wysiłków, przysiadów, unikać zbyt długich marszy i nie pochylać się. Pozwala to uniknąć późnego krwawienia z nakłutej tętnicy.
Powikłania zabiegu
Jest to zabieg inwazyjny, a więc obarczony pewnym ryzykiem. Ryzyko to jest bardzo niewielkie, ale wzrasta u osób w podeszłym wieku, zwłaszcza tych w ciężkim stanie i z chorobami współistniejącymi takimi jak: cukrzyca, niewydolność nerek. Najczęstszym powikłaniem jest powstanie krwiaka (siniaka) na udzie w miejscu nakłucia tętnicy. Rzadziej występują tzw. tętniaki rzekome. W trakcie zabiegu lub krótko po nim może dojść do zawału serca lub zatrzymania akcji serca i zgonu. Są to jednak sporadyczne sytuacje.
Kontrola po zabiegu
* Każdy chory po angioplastyce powinien pozostawać pod specjalistyczną kontrolą kardiologiczną, gdyż istnieje ryzyko ponownego zwężenia tętnicy (15-30% przypadków w ciągu roku).
* O ile nie ma dolegliwości, wizyty kontrolne wyznaczane są rutynowo: pierwsza po upływie miesiąca, a następne po trzech i po sześciu.
* Jeśli dolegliwości się nasilają lub pojawiają się na nowo, należy natychmiast zgłosić się do lekarza.
* Kontrola opiera się na rozmowie z lekarzem oraz wykonaniu EKG, a w sytuacjach wątpliwych również testu wysiłkowego.
* Przy podejrzeniu restenozy czyli ponownego zwężenia tętnicy wykonuje się kontrolną koronarografię.
Co robić gdy…
* wystąpi ból? Należy przerwać wykonywaną czynność; usiąść lub położyć się w dobrze wentylowanym pomieszczeniu (otworzyć okno). O ile nie ma przeciwwskazań (zapytaj lekarza, przeczytaj ulotkę), należy zażyć nitroglicerynę lub jej odpowiednik. Jeśli ból nie ustąpi w ciągu 15 minut odpoczynku, należy wezwać pogotowie.
* bóle są bardzo silne, występują przy niewielkich wysiłkach (mycie, jedzenie, spacer), nasilają się od pewnego czasu, pojawiają się w spoczynku? Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem i zapytać czy nie widzi wskazań do koronarografii.
* bóle pojawiają się ponownie po leczeniu zabiegowym? Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, gdyż istnieje podejrzenie ponownego zwężenia tętnicy wieńcowej.
* leki są za drogie? Warto poprosić lekarza, żeby zapisał tańsze ich odpowiedniki. Istnieje bardzo duży wybór leków, a lekarz, kierując się dobrem pacjenta zapisuje jak najlepsze lekarstwa, które są jednak droższe od starszych poprzedników.
* chcemy wyjechać na wycieczkę, wczasy? Należy zapytać lekarza czy nie jest to zbyt ryzykowne. Na pewno trzeba zaopatrzyć się w zapas leków. Należy też sprawdzić czy istnieje możliwość otrzymania pomocy lekarskiej w miejscu, do którego się udajemy. Warto mieć przy sobie telefon komórkowy.
O co pytać lekarza?
* O stan zaawansowania choroby. Trzeba wiedzieć jak duży wysiłek fizyczny oraz jaką pracę (prowadzenie samochodu, obsługa maszyn) można wykonywać w miarę bezpiecznie.
* O ewentualne badania dodatkowe: EKG, test wysiłkowy.
* O ewentualne działania uboczne przepisywanych leków. Każdy lek może wywoływać różne uboczne działania. Należy poinformować lekarza o wszystkich swoich chorobach i dolegliwościach choćby wydawały się bez związku z chorobą serca. Przyjmowane leki mogą mieć zły wpływ na te stany.
* Mężczyźni zażywający Viagrę powinni powiedzieć o tym lekarzowi. Jest to bardzo ważne, gdyż nitrogliceryna i nitraty zażywane łącznie z Viagrą (bądź innymi lekami z tej grupy) mogą spowodować powikłania.
* O poziom cholesterolu, cukru oraz ciśnienie tętnicze krwi. Są to czynniki ryzyka wymagające leczenia w razie podwyższonych wartości.
* O dietę. Bardzo ważne jest prawidłowe odżywianie się w celu utrzymania prawidłowych wartości poziomu cholesterolu, cukru, oraz ciśnienia tętniczego krwi.
* O ewentualne leczenie uzależnienia od nikotyny. Dostępne są obecnie leki wspomagające rzucanie palenia.
Co trzeba wiedzieć?
* Angioplastyka nie leczy choroby tylko usuwa jej skutki! Choroba może postępować, mogą powstawać nowe zwężenia w innych tętnicach lub w tym samym miejscu.
* Należy dostosować rodzaj i intensywność wysiłku fizycznego. Warto porozmawiać na ten temat z lekarzem.
* Obecnie szczepienie przeciwko WZW B (żółtaczka zakaźna) przed zabiegami nie jest finansowane przez NFZ. Warto się jednak szczepić na własny koszt, nawet jeśli się nie choruje. Daje to zabezpieczenie w przypadku niespodziewanego zabiegu bądź badania inwazyjnego. Nie trzeba wtedy czekać wymaganych sześciu tygodni na skuteczność szczepienia.
* “Twoje życie w twoich rękach”. Lekarze wykonają zabieg, przepiszą leki i doradzą, ale tylko od współpracy chorego zależy powodzenie leczenia. Jeśli nie zaprzestanie on palenia papierosów, nie zastosuje właściwej diety, nie podejmie odchudzania, nie będzie przyjmował właściwych leków i będzie opuszczał wizyty kontrolne, to prawdopodobnie dojdzie do ponownego zwężenia, które może skończyć się zawałem!