Mimo, że istnieją tylko nieliczne bezwzględne przeciwwskazania do przeszczepienia serca, zidentyfikowano wiele czynników, które wywierają niekorzystny wpływ na wyniki tego leczenia. Niektóre z nich takie jak wiek biorcy lub niewydolność nerek, nie mają ściśle określonych, wyraźnych granic. Dokonując selekcji kandydatów do przeszczepienia serca należy wziąć pod uwagę wszystkie aspekty kliniczne, które mogą niekorzystnie wpłynąć na rokowanie po przeszczepieniu. Dobór pacjentów polega na porównaniu potencjalnych korzyści płynących z przeszczepienia z ryzykiem niepomyślnego wyniku leczenia ze względu na obecność chorób współistniejących lub innych niekorzystnych czynników.

Czynniki wpływające niekorzystnie na wyniki przeszczepienia serca to:

1. wiek biorcy (zarówno młodsi jak i starsi pacjenci)

2. współistniejąca choroba układowa (na przykład nowotwór złośliwy)

3. choroby naciekowe /zapalne (amyloidoza, sarkoidoza, toczeń rumieniowaty układowy)

4. nieodwracalne nadciśnienie płucne (płucny opór naczyniowy stale powyżej 5-7 jednostek Wooda)

5. istotna choroba miąższu płucnego

6. nieodwracalne, znaczne upośledzenie czynności nerek lub wątroby

7. czynna choroba wrzodowa

8. objawowe zapalenie uchyłków jelita

9. cukrzyca z powikłaniami narządowymi (istotna retinopatia proliferacyjna lub białkomocz)

10. znaczna otyłość

11. zaawansowana osteoporoza

12. czynne zakażenie

Wybór optymalnego terminu transplantacji serca u chorego z poważną chorobą serca jest trudny. Najkorzystniejsze wskaźniki przeżycia po transplantacji serca obserwuje się w grupach pacjentów lżej chorych. Jednak rokowanie w takich grupach może być równie dobre po operacji przeszczepienia serca jak po leczeniu zachowawczym. Z drugiej strony w grupach chorych w stanie skrajnie ciężkim z niewydolnością wielonarządową obserwuje się tak duży odsetek powikłań pooperacyjnych, że przeszczepianie im tak trudno dostępnego serca dawcy jest nieetyczne.

Uwzględniając wszystkie powyższe czynniki; przeciwwskazania do przeszczepienia serca należałoby określić jako:

* Bezwzględne przeciwwskazania:

1. nadciśnienie w tętnicy płucnej, spowodowane zwiększeniem oporu naczyniowego łożyska płucnego > 8 jednostek Wooda

2. nieodwracalne uszkodzenie wątroby i nerek

3. czynna infekcja u biorcy

4. obecność choroby nowotworowej

5. uzależnienie od alkoholu lub narkotyków

6. zaburzenia psychiczne.

* Względne przeciwwskazania:

1. płucny opór naczyniowy > 5 jednostek Wooda

2. natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa (FEV1) < 1 litr lub < 50% wartości prawidłowej

3. stężenie kreatyniny w surowicy krwi > 3 mg /dl lub klirens kreatyniny < 30 ml/min

4. masa ciała wynosząca > 150% należnej masy ciała (wskaźnik masy ciała >35 kg /metr kwadrat)

5. wiek > 65 lat

6. cukrzyca insulinozależna

Badania przed przeszczepieniem serca

U pacjentów, u których rozważa się przeszczepienie serca należy wykonać następujące badania:

1. ocena kliniczna wydolności krążenia

2. pomiar zużycia tlenu podczas próby wysiłkowej

3. badanie echokardiograficzne

4. cewnikowanie prawostronne z pomiarami oporu płucnego

5. cewnikowanie lewostronne z pomiarami rzutu minutowego i frakcji wyrzutowej

6. koronarografię w celu wykluczenia możliwości wykonania PTCA lub pomostowania aortalno-wieńcowego

7. konsultacje: psychologa/psychiatry, pracownika socjalnego, dietetyka (w wybranych przypadkach)

8. badania laboratoryjne: elektrolity, klirens kreatyniny, badanie ogólne moczu, badania czynności wątroby, koagulogram

9. badania serologiczne w kierunku HIV

10. badania serologiczne w kierunku zapalenia wątroby typu A,B i C

11. badania serologiczne w kierunku zakażeń: cytomegaslowirusem, toksoplazmozą, histoplazmozą, różyczką, ospą wietrzną, zakażenia wirusem Epsteina-Barra

12. u pacjentów, którzy zostaną uznani za odpowiednich kandydatów do przeszczepienia serca należy wykonać: typowanie krwi i tkanek oraz oznaczenie profilu antygenów HLA

Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Chiżyński

Kierownik Zakładu Kardiologii Inwazyjnej

I Katedry Kardiologii i Kardiochirurgii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Uniwersytecki Szpital Kliniczny Nr 3

Ul. Sterlinga 1/3

91-425 Łódź

artykuł: skladak.jaw.pl